Purana Quila, Hindistan’ın yapımı en eski olan kalelerinden biridir. Günümüzde Delhi’nin bir mahallesinde kalmıştır. Kalenin bulunduğu bölge, 2.500 yıldan beri yerleşim yeriydi. Bölgede yapılan kazılarda Mauryan öncesi döneme ait kalıntılar bile bulunmuştur. Burası, Mahabharata destanında Pandava krallıklarının başkenti olan Indraprastha bölgesi olarak da bilinir.
Hindi dilinde Purana : Eski ve Quila: Kale demektir. Kalenin daha eski adı Shergarh veya Sher Kalesidir. Bu kale, Delhi’de gezilecek turistik bölgelerin biraz dışında kalan bir yerde bulunması nedeniyle turistlerin fazla ilgisini çekmez, ama iyi incelendiğinde gerçekten de önemli olduğu görülür.
Purana Quila ve çevresi Delhi’de kurulmuş olan Altıncı şehir olduğu için “Altıncı Delhi” olarak gelişmişti. 1556 yılında, Moğol sultanı Ekber’i kesin bir şekilde yenen Hindu kral Hem Chandra Vikramaditya, taç giyme törenini Purana Quila’da yapmıştı.
Günümüzdeki kalenin yapımına Hümayun Şah zamanında başlanmış ve daha sonra Sur Hanedanı sultanı Sher Şah döneminde yapımına devam edilmiştir.
Dinpenah Kalesi
Mughal imparatoru Hümayun, Dinpenah isimli bir kale ve ona bağlı bir yerleşim yeri kurmak için eski adı Indraprashta olan bu yeri seçti. (1533) Ancak daha sonra Hümayun Şah, Sur hanedanı sultanı Sher Şah Suri’ye yenildi. Hümayun’un Hindistan’ı terk etmesinden sonra yapım işlerine Sher Şah devam etti. Sur hanedanı, kalenin bazı kulelerini değiştirdi surlara da farklı şeyler ekledi. Ayrıca, kendi ismine izafeten Shergah isimli bir kale daha yaptı. Bu kaleyi yönetim yeri olarak kullandı.
Muhammad Khwandemir isimli bir saray soylusunun yazdığına göre kalenin ilk temel taşını Hümayun Şah, Yamuna nehrinin kıyısındaki bir yere koymuştu. Ancak hem Hümayun Şah hem de Sher Şah Suri zamanında bu iki kaledeki yapım çalışmaları bitirilemedi.
Quila-i Kuhne mescidi
Sher Shah döneminde 1541 yılında yaptırılmıştır. Tek kubbeli yapısıyla döneminin cami mimarisinden ayrılır. Buna rağmen Mughal dönemi eseri sayılır. Esas olarak Sultanın ve saray üyelerinin Cuma Namazlarını kılmaları için Juma Mescidi olarak yaptırılmıştır. Ana yapının ikinci katında kadınların namaz kılabilmesi için ayrılmış bir bölüm bulunur. Ayrıca sultanın ve ona en yakın soyluların namaz kılmaları için ayrılmış özel bir bölüm, jharoka denilen panelle ayrılarak belirlenmiştir. Ana yapı, kırmızı kum taşından yapılmış olmakla birlikte kullanılmış olan beyaz mermer, aynı tasarımı kullanacak olan Hümayun Türbesinin bir habercisi olarak görülebilir.
Sher Mandal
İki katlı ve sekizgen biçimli bu yapı, ilk olarak Babür Şah tarafından yapılmaya başlanmıştır. Ancak Babür Şah, yapıyı tamamlayamadan ölünce yapının geliştirilmesine Hümayun döneminde devam edilmiştir. Yapının birinci katı kütüphane olarak düzenlenmiş ve ikinci katı ise yıldız gözlemi için ayrılmıştı. Yapının terasına Mughal yapı tarzına uygun olarak yapılmış olan sekizgen şekilli bir kameriye oturtulmuştur. Yapının içi beyaz mermerle kaplıydı. Duvarlarda oluşturulmuş bölmelerin kitapların koyulması için kullanıldığı sanılmaktadır.
O dönemde bu yapının uğursuzluğu söylentisi yayılmıştı. Bu söylenti, 1556 yılında bu yapının ikinci katındaki kütüphanede kitap okumakta olan Hümayun Şah’ın, ezan sesini duyunca ayağa kalkmak istemesi, eteğinin ucuna basarak dengesini kaybetmesi ve merdivenlerden yuvarlanarak kafasını çarpması olayıyla doğrulanmış gibidir. Bu olaydan iki gün sonra Hümayun Şah ölünce genç yaştaki oğlu Ekber, Mughal sultanı olmuştur. Çok başarılı bir hükümdar olan Ekber’in erken yaşta İmparatorluğun başına geçmiş olmasını Mughal İmparatorluğunun gelişmesi için iyi bir şans olarak değenlendirenler de vardır.
İngiliz Dönemi
1920 yılında Delhi, İngiliz İmparatorluğunun merkezi oldu. Günümüzdeki Rajpath yolu ile Purana Quila, başkent Delhi’nin iki önemli yerleşim yeri haline geldi. Yeni Delhi’nin, şehir planlamasını yapan Edwin Lutyens, Rajpath isimli büyük bulvarı şehrin merkezine yerleştirmiş ve Purana Quila’yı da bu yolun bir ucundaki anıtsal yapı olarak tasarlamıştı.
Pakistan’dan ayrılış döneminde İngiliz’ler Hümayun Türbesini ve Purana Quila’yı göçmenlerin barındığı yerler olarak kullandı. Bu iki yerde konaklayan tahminen 150 – 200 bin kişilik grubun bu eserlere büyük zarar verdiği kesindir. Purana Quila’daki göçmen kampı 1948 yılına kadar aktif olarak kullanıldı.
Günümüzde Purana Quila, tarihsel atmosferinin güzelliği nedeniyle tiyatro, dans gösterileri ve müzik festivallerinde sahne olarak kullanılmaktadır. Ayrıca her gece yapılan ses ve ışık gösterileri büyük ilgi çekmektedir.
