Goa eyaleti, yüzölçümü bakımından Hindistan’ın en küçük eyaletidir. Nüfus bakımından ise en küçük üçüncü eyaletidir. Buna rağmen sahip olduğu tarım ürünlerinin başında gelen Kaju fıstığı üretimi ve çok zengin turizm potansiyelinin sağladığı turizm gelirleriyle tüm eyaletler arasında kişi başı yıllık gelir bakımından birincidir. Tüm Hindistan açısından da kişi başı yıllık gelirde Hindistan ortalamasının 2.5 katına sahiptir. Bu ilginç özellikleriyle Goa, Hindistan’a en son katılan eyalet olmuştur. Katılım yılı 1961’dir.
Goa’nın Hindistan’a katılmasının kısa öyküsü ektedir.
Tarihte Goa’dan ilk olarak MÖ 3. yüzyılda Maurya Döneminde bahsedilmiştir. M.Ö. 2. yüzyılda Budist rahiplerin Goa bölgesinde manastırlar kurdukları ve MS 6. yüzyıla kadar bu manastırların faal olduğu tarihsel kayıtlarda yazılıdır. O dönemde Goa bölgesinin ismi Sunaparant’tı. Tarihin değişik dönemlerinde Goa, önceleri çeşitli Hindu Hanedanlıkları tarafından yönetildi. Daha sonra gelen Müslüman Hanedanlar da Goa’ya hükmetti.
1498’de Portekizli kaşif Vasco Da Gama, deniz yolu ile Hindistan’a gelip Calicut’a karaya çıktı ve bölgeyi ele geçirdi. Portekizli’ler 1510’a kadar burayı limanların ve tahkimatların kurulması için stratejik bir yer olarak gördü. Portekizliler güçlü donanmaları ile Bijapur Sultanlığına bağlı olan Goa’ya karşı denizden bir saldırı başlattı ve Bijapur Sultanlığı’nı yendi. Goa’yı savunmuş olan ordu, kaçmaya çalışırken 9 bin askerle birlikte bazı soylular da öldürüldü. Böylece Goa bölgesinde Portekiz yönetimi dönemi başladı.
Portekizliler, ilk zamanlar Hindu nüfusa karşı oldukça hoşgörülüydü. Zamanla hem köleleştirme hem de misyonerlik çalışmaları başladı. Portekizli’lerin uyguladığı sömürü düzeni dayanılmaz seviyelere ulaşınca yerel halk ayaklandı. İsyan sırasında bazı misyonerler öldürüldü ve birkaç kilise yakıldı.
Portekizli yetkililer önemli kasaba ve köylerden sorumlu 16 Goa’lı lideri barış görüşmesine davet etti. Ancak barış görüşmeleri sırasında bu kişiler vahşice öldürüldü. Portekizliler, artık doğrudan doğruya arazilere el koymaya başladı. Bölge, kısa sürede Portekizli derebeylerin kölelik düzeni kurduğu bir alan haline geldi.
İngiliz İmparatorluğu Hindistan’a doğu yönünden saldırmaya başladığında bile Goa, Portekiz’in kontrolü altında kaldı. İngiliz İmparatorluğu’nun 190 yıl süren işgali bittikten sonra, Hindistan 1947’de bağımsızlığını geri kazandığında, Fransızlar Goa yakınında kalan bazı bölgeleri Hindistan’a sorunsuz bir şekilde teslim ettiler, ancak Portekizli’ler Goa’yı vermeyi reddetti.
Bütün topraklarını geri kazanmış olan modern Hindistan devleti, Goa konusunda inanılmaz bir sabır gösterdi. Başbakan Nehru, Portekiz’den Goa’nın geleceğini oluşturma konusunda bir görüşme istedi. Ancak, bu görüşme talebi ve bundan sonrakiler de her seferinde red edildi. Goa halkı, Hindistan ile birleşmeyi istemeseydi bu sorun uzun bir süre çözülmeden kalmış olacaktı. 1950’lerde Goa’da Hindistan ile birleşmek isteyen gruplar protesto gösterileri yapmaya başladı. Bu protestolarda göstericilere ateş açıldı ve ölümler meydana geldi. 1955’te Hindistan Bayrağı, Goa’nın bazı dış bölgelerine dikilecek ve protestocular sınırda toplandığında üzerlerine bir kez daha ateş açılacaktı.
Portekizliler tarafından açılan ateşte bu gösteriye katılanlardan 21 kişi öldürüldü. Hindistan buna Goa’daki büyükelçiliğini kapatarak yanıt verdi. Başbakan Nehru, Hindistan Yarımadası’ndaki Portekiz varlığının kabul edilemez olduğunu açıkladı ve Hindistan Donanması Goa’yı denizden abluka altına almaya başladı. Hindistan, Portekizli’lerin Goa’yı terk etmesi için Salazar Hükümeti’yle yeniden görüşmek istedi. Salazar, bütün talepleri reddederek Goa ile Portekiz arasında bir hava köprüsü kurmaya başladı.
19 Aralık 1961’de Hindistan Kara Ordusu Goa’ya girdi. 36 Saat süreyle askeri hedeflerle haberleşme hedefleri vuruldu ve sonunda Hindistan Goa’yı ele geçirdi. Portekiz askerleri Hindistan Kuvvetlerine teslim oldu. Arkasından bir referandum yapıldı ve Goa halkı büyük bir oranda Hindistan Cumhuriyeti’ne katılmayı seçti.
ABD ve İngiltere, Hindistan’ın bu eylemini bir işgal olarak görerek kınadılar, Sovyetler Birliği ise Hindistan’ı destekledi. New York Times, “Saldırgan Hindistan” başlıklı bir makale yayınladı. Böylece hem ABD hem de İngiltere, Goa’nın bir sömürge olarak kalmasını istiyor gibi bir pozisyona düşmüş oldu.
Portekizli savaş esirleri 6 ay sonra serbest bırakıldı ve Pakistan’daki Karaçi’ye gönderildi. Portekiz, 1974 yılına kadar Hindistan’ın Goa’ya katılmış olduğunu kabul etmedi. Goa ile birlikte Daman ve Diu limanları yeni bir eyalet olarak Hindistan’a bağlandı. Böylece Goa, 451 yıl sonra Hindistan ile yeniden bir araya gelmiş oldu. 1987’de Goa ve Daman – Diu eyaletleri birbirinden ayrılınca Goa, kendi başına bir eyalet olarak tescil edildi.
